خانم دکتر سمیه صیادی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران با اشاره به جایگاه و چیستی نوروز در معارف دینی، گفت: امام علی(ع) درباره معنای عید می فرمایند «کل یوم لایعصی الله فیه فهو عید»  یعنی هرروزی که در آن معصیت خدا انجام نشود آن روز عید است.

وی افزود: بهتر است قبل از پرداختن به این مباحث، کمی به واژه و لفظ عید توجه کنیم. این واژه از فعل "عاد" "یعود" ریشه عود گرفته شده و معانی مختلفی دارد. یکی از آن معانی بازگشت به پیروزی است که در حدیث مزبور نیز همین معنا وجود دارد. یعنی روزی که در آن گناه نشود روز پیروزی و پاکی و بازگشت به فطرت نخستین است.

استاد حوزه علمیه خواهران اظهار داشت: در خصوص جایگاه عید نوروز در معارف دینی اخبار متعارضی در روایات دینی وجود دارد. پاره ای از اخبار این عید را تایید کرده و دسته ای دیگر از روایات مهر عدم تایید بر این عید زده اند.

وی گفت: بر این اساس عده ای از عالمان دینی جانب تایید گرفته و از آن دفاع می کنند و عده ای دیگر به شدت با چنین آیینی مخالف هستند و معتقدند چنین عیدی نه تنها در اخبار ما وارد نشده است بلکه از آن نهی نیز شده است. آنچه قطعی و مسلم است آن است که اعیاد مذهبی و دینی به طور مشخص در روایات بیان شده اند از جمله عید غدیر عید قربان عید فطر و عید جمعه.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: هر چند ما بپذیریم عید نوروز در روایات نهی نشده است باز نمی  توانیم آن را به عنوان یک عید اسلامی و دینی معرفی کنیم ‌حال سوال چنین است که آیا اگر عیدی در روایات وارد نشده باشد منهی است و نباید آن را پذیرفت؟یا در نهایت اگر آن را بپذیریم حتما باید رنگ و بوی مذهبی به آن دهیم؟ آیا خواست دین اسلام این بوده است که بساط سنن دیگر قومیت ها و ملیت ها را کنار زده و با آنها برخورد کند؟یا هدف جهت دهی به آداب و سنن داشته است؟

وی ادامه داد: سؤال دیگر آن که آیا ما موظفیم تسلیم بی چون و چرای آیین و رسوم اجداد و پیشینیانمان باشیم؟ همانطور که اعراب جاهلی پیرو اداب اجداد خود بودند؟ در پاسخ به این مسائل و جمع بین ِآنها باید دقت نمود؛ برخورد اسلام عزیز در مواجهه با پدیده های اجتماعی حکمت آمیز  و همه جانبه است. هر کجا آییین و رسوم ملیت ها قابلیت این را داشته باشد تا بتواند محتوای صحیح را پیدا کند آن را میگیرد و در دسترس مردم قرار می دهد.

خانم صیادی بیان داشت: مقام معظم رهبری در این خصوص فرمودند؛ عید نوروز در گذشته در خدمت سلاطین و حکومتهای مستبد بود و جهت صحیحی نداشت اما ملت ایران این عید را حفظ کردند و محتوای آن را تغییر دادند. درواقع این عید تطور معنایی پیدا کرده است.

مدرس حوزه و دانشگاه افزود: در عید نوروز که یک عید ملی و باستانی است و رنگ‌و بوی مذهبی نیز ندارد آداب و رسوم ممدوح و مذمومی وجود دارد. ما موظفیم به عنوان یک فرد متشرع در مواجهه با این عید رفتار شرعی داشته باشیم هر چند خود عید اسلامی و دینی نباشد. به این صورت که هر کجا خرافه، بدعت، مخالفت با شرع و ترویج و تبلیغ یک آیین باطل در میان باشد در مقابل آن بایستیم.

وی تاکید کرد: از آن‌جا که عده ای از علمای دین دسته روایات مورد تایید را پذیرفته اند لذا بر اساس آن برای لحظات ابتدایی سال نو آداب و اعمالی ذکر کرده اند هر چند ما اصرار نداریم  به این عید رنگ و بوی مذهبی دهیم اما همانطور که برگزاری این عید فی نفسه اشکالی ندارد مناجات و توسل به خداوند و اهل بیت علیهم السلام نیز در هر لحظه و هر مکان نیز بلامانع است. لذا چه بهتر از این که لحظات شروع سال خود را با توسل و توکل و ذکر ادعیه آغاز کنیم.

خانم صیادی تصریح کرد: بی شک عید نوروز آثار مثبت فراوانی دارد که در صورت حذف برخی خرافات، نه تنها از آن نهی نشده، بلکه مورد رضایت شارع نیز خواهد بود چرا که همه اعمال ما نهایتا باید مرضی رضای خدای متعال باشد. لذا صله رحم، آشتی کردن اقوام، عیدی دادن و ادخال سرور در قلب مومنین، کمک به نیازمندان و... آثار و برکات فراوانی دارد که قطعا بر آنها توصیه نیز شده است‌.

وی افزود: نباید از این نکته غافل ماند که وجود برخی خرافات و آداب و رسوم غلط مانند چهارشنبه سوری و آسیب دیدن جمع کثیری از انسانها، چشم و هم چشمی برخی خانواده ها، اسراف در بحث خانه تکانی و تجملات بسیار و خرید های غیر ضروری حتی اگر شرعی نیز در میان نباشد از منظر عقل نکوهیده و مورد پسند نمی باشد و باید در برابر چنین آداب و رسوم غلطی ایستاد. خلاصه آنکه اگر نگاه اسلام به نوروز را درک و پیاده کنیم، کارکردهای نوروز در جهت توسعه تعامل با محیط زیست، تقویت بهداشت روانی و تحکیم انسجام اجتماعی افزایش می یابد.

استاد حوزه علمیه عنوان داشت: امام على(ع) به دو دلیل خواهان حفظ سنت های مصریان شد. 1- ایجاد الفت میان افراد جامعه ۲- قوام بخشیدن به مصلحت آنان. خب! روشن است این دو کارکرد در نوروز به صورت قوی تری وجود دارد. در همین راستا مقام معظم رهبری فرمودند؛ بنده روایت معلی بن خنس را در مورد نوروز اینگونه می فهمم؛ حضرت می خواهند روز نو را معنا کنند. نوروز یعنی روز نو. روز نو کدام روز است؟ روزی که در آن اتفاق بزرگی محقق شود. روزی که  بتوانیم اتفاق بزرگی را تحقق بخشیم. آن روز نوروز است. به امید آن روز که بزرگترین اتفاق جهان هستی یعنی فرج مهدی موعود (عج) نوروز ما باشد.

وی در ادامه با اشاره به تفسیر دعای تحویل سال (یا مقلب القلوب...) بیان داشت: بهترین حالت آن است که هنگام تحول طبیعت و تحویل سال نو انسان نیز به یاد خدا و تحویل حال خود باشد. توجه به این مساله نکته ای در خور اهمیت است که باید بیشتر بدان توجه کرد. گاهی اوقات انقدر درگیر رسم و رسوم و تحویل سال نو هستیم که تحویل حال جلوه ای نمی کند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: دعای بسیار زیبای یا مقلب القلوب و الابصار یا مدبر اللیل و النهار یا محول الحول و الاحوال حول حالنا الی احسن الحال. فارغ از اینکه حتی اگر استناد صددر صد این دعا به معصومین را نپذیریم اما محتوایی عمیق  و پر مغز دارد که برخی عبارات آن هم معنای عبارات قرآنی و علامه مجلسی نیز آن را در زاد المعاد ذکر کرده است. یعنی ای خدایی که تغییر دهنده ساعات و لحظات هستی حال ما را نیز به بهترین حال تغییر ده. مقارن بودن تغییر در طبیعت با تغییر در احوال انسان نکته بسیار زیبایی است که در معنای این دعا وجود دارد.

وی گفت: در این دعا تحول حال مورد توجه و عنایت است. آن هم به نحو احسن الحال. آن جا که بارها گفته ایم" اللهم غیر سوء حالنا بحسن حالک " احسن الحال بودن یعنی رسیدن به تمام کمالات به قدر ظرفیت خودمان.

خانم صیادی تاکید کرد: البته اینگونه نیست که فقط با دعا کردن این احسن الحال اتفاق بیفتد. تغییر سوء حال به احسن الحال زمانی محقق می شود که از پلیدی گناه مراقبت کنیم، در انجام واجبات کوشا باشیم،سعی در از بین بردن رذایل اخلاقی خود داشته باشیم.

وی افزود: مسلما مسلح شدن به سلاح معنوی دعا در هر لحظه برای انسان حالتی معنوی ایجاد میکند. هنگام تحویل سال نو و تغییر و تحول در طبعیت و هستی نیز توجه به ادعیه در انسان حالتی معنوی ایجاد میکند که نباید از آن غفلت ورزید. آن هم با همان شرایطی که در خواندن ادعیه وجود دارد.

خانم صیادی در ادامه با اشاره به رسالت طلاب در ایام نوروز، گفت: رسالت طلاب همواره در امر تبلیغ بوده است و این رسالت زمان و مکان نمی شناسد به این معنا که نمی توان برای آن زمان خاص یا مکان خاصی را تعریف کرد. عید نوروز نیز از این قاعده مستثنی نیست. اتفاقا چون در این عید مردم شور و نشاط عمیقی دارند و فراغت بال وسیعی دارند میتوان رسالت تبلیغی خود را به وجه احسن انجام داد.

وی عنوان داشت: اما سوال اینجاست که این تبلیغ چگونه باید باشد؟ به نظر می رسد اگر طلاب رسالت تبلیغی خود را همواره در طول سال داشته باشند و از اسراف و تجمل گرایی و چشم و هم چشمی بر حذر دارند بخش عظیمی از رسالت خود را انجام داده اند. متاسفانه باید اقرار کنیم که این آسیب ها بعضا گریبانگیر خود طلاب نیز شده است و گاها غرق در اسراف و چشم و هم چشمی هستند.

استاد حوزه علمیه خواهران گفت: طلبه نباید وظیفه خود را فراموش کند اگر هم اکنون در جامعه شاهد انواع اسراف و تجمل گراییها هستیم دلیل اصلی آن خود ما هستیم. سردمدارانی که لباس روحانیت به تن دارند و غرق در تجمل و اسراف هستند بهتر است در چنین حالتی لباس خود را نشان قدسی دارد از تن به در آرند.

وی ادامه داد: ما چگونه می توانیم از مردم توقع داشته باشیم وقتی خود بدان عامل نیستیم. چگونه یک طلبه تجمل زده می تواند دیگران را از این آسیب نهی کند؟ متاسفانه باید گفت واقعیت این است که همه در این راه موفق نبوده ایم و عده ای به معنای واقعی طلبه در امر تبلیغ موفق هستند چرا که خود بدان عاملند.

خانم صیادی بیان داشت: چند روز قبل از عید به خیاط خانه ای در محله قدیمی تهران در زیر زمینی رفتم و بسیار افسوس خوردم. خیاط که خود خانم جوانی بود تعریف می کرد مانتویی دوختم تمام تور وقتی صاحبش برای پرو آمد آستر مانتو رو خواستم و گفت آستر نمی خواهد. گفت چنان برآشفتم و قسم خوردم که مانتو رو تحویل نمی دهم تا تو با این وجه و شمایل در خیابان ظاهر شوی. بسیار در فکر فرو رفتم که یک خانم ساده و درس نخوانده وظیفه تبلیغی خود در این ایام و ایام دیگر را به زیبایی انجام می دهد.

وی افزود: اما ما چه می کنیم؟ گاهی می ترسیم که به رسالت خود عمل کنیم. تبلیغ فقط تذکر نیست. تبلیغ بدین معنا نیست که عده ای مشخص و معین شوند برای امر تبلیغ. هریک از ما طلاب باید حداقل در خانواده های خود مبلغ باشیم و انذر عشیرتک الاقربین.

خانم صیادی در پایان با بیان این که بهترین تبلیغ چهره به چهره در اقوام، خویشاوندان و فرزندان ما است، گفت: نکته اساسی در بحث تبلیغ زبان لین است. فکر نکنیم ما انسانهای تافته جدا بافته هستیم الگوی ما در امر تبلیغ نبی مکرم اسلام است که خداوند به ایشان فرمود؛ و لو کنت فظا  غلیظ القلب لانفضوا من حولک یعنی اگر به درشتی با مردم رفتار میکردی هیچ کس دور تو جمع نمی شد.

خبرنگار: فاطمه اسماعیلی